สิ่งหนึ่งที่ Ben Graham ปรมาจารย์ด้านการลงทุนแบบเน้นคุณค่า ใช้สอน Warren Buffett และนักลงทุนทั้งหลายเกี่ยวกับพฤติกรรมของตลาดหุ้น และ สิ่งที่นักลงทุนผู้ชาญฉลาดควรทำเพื่อสร้างผลกำไรจากตลาดหุ้นก็คือ ตัวละครสมมติที่ชื่อว่า Mr. Market หรือ นายตลาด
โดย นายตลาด คือ หุ้นส่วนคนหนึ่งในบริษัทของเรา ซึ่งเป็นคนที่มีปัญหาทางด้านการควบคุมอารมณ์อย่างรุนแรง วันไหนที่อารมณ์ดี ก็จะมองเห็นทุกอย่างสดใสไปหมด แต่วันไหนที่รู้สึกหดหู่ ก็จะรู้สึกเหมือนว่าโลกกำลังจะล่มสลาย
ทั้งนี้นายตลาดจะเข้ามาหาเราทุกวัน พร้อมทั้งเสนอซื้อหรือขายหุ้นที่เค้ามีอยู่ให้กับเรา ตามอารมณ์ของเค้าในวันนั้น ถ้าหากนายตลาดอารมณ์ดีมาก ก็จะมองเห็นแต่อนาคตที่สดใสของบริษัท และก็จะพยายามขอซื้อหุ้นบริษัทจากเราในราคาที่แพงเป็นพิเศษ แต่ถ้าหากวันไหนที่นายตลาดรู้สึกหดหู่ มองเห็นแต่อะไรร้ายๆ ก็จะคิดว่าบริษัทมีปัญหาหลายๆอย่าง และอยากที่จะขายหุ้นของตนเองในบริษัทออกไปให้หมด ก็จะมาหาเราพร้อมเสนอขายหุ้นในราคาที่ต่ำมากๆให้กับเรา
ดังนั้นสิ่งที่เราควรจะทำคือ อย่าปล่อยให้ความคิดของนายตลาดมาครอบงำความคิดของเรา เราต้องอ่านอารมณ์ของนายตลาดให้ออก และฉวยประโยชน์จากข้อเสนอที่ผิดพลาดของนายตลาดเมื่อมีโอกาส รวมทั้งไม่ได้สนใจนายตลาด ถ้าหากว่าข้อเสนอของเค้าไม่ได้ทำประโยชน์อะไรให้กับเรา
แน่นอนครับว่า นายตลาด แท้จริงแล้ว ก็คือ ตลาดหุ้นนั่นเอง ในทุกๆวันก็จะมีข้อเสนอในการลงทุนมากมายมาให้เราเลือกลงทุน ดังนั้นสิ่งที่เราควรจะต้องทำในฐานะนักลงทุนก็คือ การรู้จักคุณภาพของทรัพย์สิน (Jitta Score) และราคาที่เหมาะสมของทรัพย์สิน (Jitta Line) ที่เราต้องการจะลงทุน เพียงแค่นี้เราก็จะไม่โดนครอบงำด้วยราคาที่นายตลาดคิดด้วยอารมณ์ในแต่ละวัน และสามารถทำกำไรจากนายตลาดได้แล้วครับ
ตัวอย่างพฤติกรรมของนายตลาดที่เห็นได้ชัดถึงอารมณ์ที่เปลี่ยนไปเปลี่ยนมาได้ตลอดเวลาก็อย่างเช่น หุ้น GMCR ที่เราจะเห็นได้ว่าราคาที่นายตลาดเสนอมานั้น มีการแกว่งตัวไปมาอย่างสุดขั้วรุนแรงในแต่ละปี ในขณะที่ธุรกิจหลักก็ยังคงดำเนินการต่อไป และมีคุณภาพและราคาที่เหมาะสมค่อยๆปรับเพิ่มขึ้นทีละนิดๆ
ดังนั้นถ้าหากเรารู้จักคุณภาพและราคาที่เหมาะสมของ GMCR และเข้าใจอารมณ์ของนายตลาดแล้ว เราก็สามารถที่จะทำกำไรจากการซื้อหุ้นในวันที่นายตลาดมองโลกในแง่ร้ายและขายหุ้นคืนให้ในวันที่นายตลาดมองโลกในแง่ดีเกินไปครับ